Reggio Emilia er höfuðborg í héraðinu Romagna á Norður Ítalíu. Í Reggio Emilia eru 131 þúsund íbúar og mikið um innflytjendur, aðalega frá Suður Ítalíu og Norður Afríku.
Árið 1963 yfirtók borgin rekstur leikskólanna, áður hafði kirkjan verið nánast einráð um barnauppeldi á Ítalíu. Á árunum 1970 til 1980 voru fjárlög borgarinnar til vegagerðar notuð til uppbyggingar á leikskólunum.
Enn eftir uppbyggingu leikskólanna var farið að nota fjárlögin til áherslu á vegagerð á ný. Leikskólarnir eru til barnanna vegna og ef áhugi foreldranna væri ekki til staðar, myndi þróun leikskólanna ekki vera á jákvæðan hátt.
Borgin sér um rekstur leikskólanna. Yfir 90 % barnanna í Reggio Emilia njóta leikskólanna. Þeir eru aldurskiptir. 0 - 3 ára börn í sér leikskóla og 3 - 6 ára börn í sér leikskóla. Einnig er aldurskipt innan skólanna, eftir deildum. Yfirleitt eru þrjár deildir á leikskólanum og 30 börn á deild. Á leikskólunum eru vel útbúnar myndlistastofur og á hverri deild er herbergi fyrir skapandi starf. Tveir leikskólakennarar eru með hverja deild.
Allt starfsfólk leikskólans tekur þátt í uppeldisstarfinu, ræstingafólk, eldhúsfólk og húsverðir sem eru til staðar í öllum leikskólunum.

Gert er ráð fyrir að starfsfólk fái 3 tíma á viku fyrir framhaldsmenntun - námskeið ýmist í vinnutíma eða utan.
Á leikskólum eldri barnanna eru myndlistakennarar til að leiðbeina í myndlistastofunum.

Mikið er lagt upp úr samvinnu við foreldrana. Minnsta kosti einu sinni í viku verða foreldrarnir að gefa sér tíma til að ræða við starfsfólkið um börnin. Foreldrarnir eiga ekki eingöngu að vera þiggendur. Þeim ber að taka þátt í starfinu. T.d. vinnukvöldum þá er gert við, smíðað og lagað það sem þarf að laga, hlutaveltur til fjáröflunar. Skemmtanir fyrir starfsfólk og foreldra tvisvar á ári. Það sem kemur inn í fjáröflun er síðan nýtt til kaupa á ýmsu t.d. tækjum.

Leikskólinn er opinn frá 8.00 til 17.00. Grunntími og skyldumæting er frá 9.00 til 16.00 ef börnin eru lengur þarf að sækja um það.
Einstæðir foreldrar og lægst launaðir eru í forgang. Biðlistar á leikskólana eru lengri fyrir börn 0 - 3ja ára.

Leikskólarnir hafa verið að þróast í langan tíma og eru í stöðugri þróun.

Hugmyndafræðikenning leikskólanna í Reggio Emilia

Kenningar Loris Malaguzzi eru fjölþættar og leggur hann mikla áherslu á sjónskynjunina.
Samkvæmt kenningum hans verður barnið með markvissri sjónþjálfun ekki þröngsýnt og sljór viðtakandi heldur lifandi og skapandi í hugsun. Hugsun þess verður bæði hugmyndarík og raunsæ og grundvallast af frjórri næmni. (Börn hafa hundrað mál, 1988)

• Sjónin er mikilvæg - mikilvægt er að þjálfa hana meðan börnin eru ung. Með því að vekja athygli þeirra á umhverfinu.
• Sjónin er ekki bara til að sjá. Hægt er að nýta hana til að fá börnin til að hugsa með vissum hætti, ígrunda, gagnrýna og skoða hlutina á annan hátt.
• Það er skylda við barnið að þroska sjónina svo það geti notið lífsins. Því ekkert þroskast af sjálfu sér.
• Það þarf að vekja upp forvitni barnsins til að það fái löngun til að skoða umhverfið í kringum sig og verði næmara á umhverfið.
• Ef augað er ekki næmt verður barnið ekki forvitið. Hefur ekki löngun né vilja.
• Þeim mun betur sem barnið tekur eftir því mun líklegra er að það eigi auðveldara með að tala - hugsa - skilja og ekki síst með að skapa.
• Mikil tengsl eru á milli skilningavitanna og hugarstarfsins - hvort um sig stuðlar að þroska hins.
• Samband augna og handar er mikilvægt bæði fyrir athöfn og hugsun.
• Efla þarf með barninu hæfni til að grandskoða hlutina meðal annars að börnin fái að snerta hlutina.
• Mikilvægt er fyrir andlegan þroska barnanna að skynja með öllum líkamannum.
• Skoða og skilja það er það sem Reggio Emilia hefur helst að leiðarljósi.

Í Reggio Emilia verður mynd að orðum, sögum, vísum, samtölum og orðmyndunum. Það sem skiptir mestu við myndgerð eins og flest annað er að barnið læri að skoða og skilgreina og komast að eigin niðurstöðu.

Leikskólarinir í Reggio Emilia eru þekktir fyrir augljósan árangur í skapandi tjáningu barnanna. Í myndum barnanna má sjá "vitsmunalegan þroska, tilfinningalegt innsæi og hlutlæga hugsun,..." (Börn hafa hundrað mál, 1988.) Ástæðan fyrir þessari innsýn og tilfinningu barnanna er sú afstaða sem fullorðnir hafa til þeirra. Nauðsynlegt er að hafa trú og virðingu á getu barnanna til að afla sér reynslu og þekkingar á þeirra forsendum en ekki væntingum fullorðinna.

Ef börnin í Reggio Emilia teikna betur og mála betur, er það af því að þau hafa lært að nota skilningarvitin. Þau geta fullnægt þeirri löngun sinni að skoða og skilja. Sjónin er sú leið sem farin er til að skerpa athyglisgáfuna.

Hvað sér barnið? Það er vitsmunalegur þroski þess sem ræður því hvað barnið athugar og hversu vel.
Hvernig sér barnið? Barnið þarf að fá alla þá uppörvun sem hægt er að veita því, til að það skilji hluti hvort sem hann er breytanlegur eða ekki. Til að skilja hlutina þarf barnið að geta tengt við fyrri reynslu. Reynsluna fær barnið með því að skynja og flokka það sem það upplifir. Hver skynjun kveikir leiðsögu tilgátur. Barninu er ráðgáta líkt og heimspekingum og listamönnum hvort hlutirnir séu það sem þeir virðast vera. Þegar barnið sér eitthvað nýtt er mikilvægt að það sé hvatt til að túlka sem frjálsast reynslu sína. Fullorðna fólkið er hvatt til að trufla ekki, eða koma með afstöðu sína. Því barnið verðu að fá að túlka reynsluna á sinn hátt. Þannig finnur það að túlkunin kemur frá því sjálfu. Það þarf ekki skoðanir eða mat fullorðinna til að stýra sínum skoðunum.

Það er ekki nóg að barnið taki eftir og sé forvitið en svo nái það ekki lengra Það spyrji sig ekki að því hvar t.d. vatnið endi. Hrökkvi aldrei neisti til að kveikja skilningseldinn í sál barnsins þá skilur það aldrei neitt. Sum börn spyrja og vilja fræðast frekar, en flest taka bara við án
þess að hugleiða. Margt sem er tengt innbyrðis getur farið framhjá barninu án þess að það taki eftir því. Barnið áttar sig ekki á tenginu við menningu, sögu og náttúru. Að opna leiðina til þekkingar er eins og spennandi ævintýri sem við erum þátttakenndur í. (Börn hafa hundrað mál, 1988.)

Starfsfólkið er mjög meðvitað um fræðin og er sjálfu sér samkvæmt í starfi. Farið er með börnin í vettvangsferðir og skoða það efni sem tekið er fyrir í hvert sinn. Notuð orð - hugtakaskilning - lýsingaorð - fantaserað og búið til ævintýri. Börnin notast við segulbandstæki, finna eitthvað til að búa til hljóðin sem þau heyra og/eða hljóðfæri. Teknar eru ljósmyndir, skoðaðar skyggnur, notaðar smásjár. Spurðar spurningar t.d. hvað er líkt, hvað er ólíkt, hvers vegna og af hverju o.s.f.r.v. Ofið er saman í umræðunni við annað sem þau þekkja og hafa jafnvel reynslu af. Þau teikna, mála og hreyfa sig í tengslum við efnið sem er skoðað. Barnið og verkefnið eru eitt. Minningar um liti, ljós, skugga og hljóð sem geymast í sálinni. Börnin tengja smám saman við tilveruna. Veraldlegar, gamansamar, skáldlegar, vísindalegar, vitrænar, listrænar hugsanir og skilningur er fjölþætt þekking sem barnið öðlast með þessari skapandi uppeldisstefnu. Barnið hefur hundrað mál þar af taktur, litir, form og tjáning.

Þegar börnin fara í vettvangsferðir fara þau ekki endilega öll, en segja félögunum frá upplifunum sínum. Þau skoða verkefnið ef komið er t.d. með lifandi dýr í leikskólann er það skoðað og upplifað. Spurðar eru ýmsar spurningar og börnin velta fyrir sér t.d. hvað er líkt með barninu og dýrinu? Barnið skoðar sig í speglinum út frá hreyfingum dýrsins. Skoðaðar eru skyggnumyndir um dýrið og ígrundað. Síðan teikna þau dýrið og skapa það í allavega efnivið.

Verkefnin eru tekin fyrir í þema formi. Byrjað er á grunninum - börnunum sjálfum. Í fyrstu fá þau verkefnið að skoða sig sjálf til að geta skilið umhverfið. Á hverju ári er tekið fyrir þemað ég sjálfur og líkaminn minn - grunninum að sjálfsmynd þeirra. Þannig upplifa þau sig sjálf með því að skoða það sem er þeim allra næst.

Til að reyna að svara spurningunni "Hver er ég?" eru notaðir speglar í þessu ferli. Speglarnir eru í mismunandi stærðum við hurðahúna, í loftinu, þar sem verið er að skipta á börnunum og speglarnir eru í hornum. Þeir koma útúr veggjum þannig að þau geti séð vangasvipinn. Einnig er þríhyrnings-speglahólkur á gólfinui sem börnin geta farið inn í og skoðað sig frá öllum hliðum. Barnið sér sig og félagana frá öllum hliðum og sjónarhornum, í ýmsum stellingum og leikjum. Einnig skoða þau heiminn útfrá ýmsum litum. Þá er t.d. notast við þríhyrningshólk úr plexiplasti sem er í litum. Speglar eru hafðir á bak við þannig að þau sjái sig í gulum, rauðum eða bláum lit. Á rúðurnar eru settiar litlir marglitir sellófannbitar í þeirra augnhæð til að skoða heiminn. Þannig fá börnin eitthvað til að hugsa um.

Loris Malaguzzi segir að:

"hafi barnið ekki fyrir framan sig þraut, sem þarf að leysa getur fróðleikurinn orðið rangur, hann kemst ekki til skila. Til þess að barn geti tekið við fróðleik verður að fylgja spurning sem tengist honum."(Börn hafa hundraðmál, 1988 bls 19)

Sílafónar eru notaðir til að tengja við liti. Þá eru bornir saman tónarnir og litirnir. Sem dæmi má nefna að gulir, ljósir litir eru fínlegir tónar, Rauðir litir eru fyllri tónar og molltónarnir eru dekkri. "Blæbrigði í litum og tónum eru einnig tjáð í orðum." (Börn hafa hundrað mál, 1988)

Orðaútskýringar

Ígrunduð hugsun samanstendur af röð atriða sem hugsað er um. Samfelld röð hugsana þannig að hver hugmynd ákveður næstu hugsun sem rétta niðurstöðu sem styðst svo aftur við þær sem á undan komu eða vísar til þeirra. (Hugsun og Menntun, 1994 bls. 2)

Mynd og formupplifun. Börnin upplifi myndir og form af öllum sínum skinfærum (snerta, þreifa á, bragða, lykta, sjá og hlusta), þau skoða, uppgötva og rannsaka umhverfi sitt. (Uppeldisáætlun fyrir leikskóla, bls. 58)

Myndsköpun og myndmótun. Börnin skapa sjálf myndir og form af ýmisu og eftir mismunandi nálgun t.d. teiknun, málun, leirmótun, kubbabygging, vefnaður, smíðar, pappír og mótun. Og í allavega efni t.d. krítar, pensla, skæri, tré, hamar, garn, kubba, gips, steina og skeljar.

Heimildir:

Börn hafa hundrað mál. (1988). Reykjavík, Menntamálaráðuneytið.

Elín G. Ólafsdóttir (1985). Á leið til Reggio með viðkomu í Róm. Ný Menntamál 3,3.

Hugsun og Menntun. (1994). Gunnar Ragnarsson (Þýðandi). Reykjavík. Rannsóknastofnun Háskóla Íslands

Ólafur Gíslason (1987). "Börnin eiga sér 100 tungumál - við höfum rænt frá þeim 99". Þjóðviljinn 4. febrúar.

Ólafur Gíslason (1988) Skóli skilningavitanna. Um sýningu á Kjarvalstöðum á forskólastafi Reggio Emilia á Ítalíu".

Sigrún M. Proppé (1988). "Börn hafa hundrað mál". Morgunblaðið, 4. maí.

Stovsky, Renee (1996) "Educators Excited About Reggio Emilia Approach". St. Louis Post, 5. nóvember.

Uppeldisáætlun fyrir leikskóla. (1993). Reykjavík, Menntamálaráðuneytið.

Valgerður Jónsdóttir (1987). "Börn hafa hundrað tungumál við höfum tekið frá þeim 99". Morgunblaðið 30. október.

Weissman, Dr. Patricia (1988). A Profile of Dr. Loris Malaguzzi, Founder of the Reggio Emilia Early Childhood Program. Innolations in early education: the international Reggio exchange. 2,1.
Þjóðviljinn 15. maí.

Myndbönd:

Börn hafa hundrað mál, en frá þeim tekin 99. (án árs)
Myndband útg. af Námsgagnastofnun. Reykjavík

Hér komum við (1990). Námsgagastofnun. Reykjavík.

Í efnisyfirlit                                                                       Næsta síða