Bókstafir
- Hljóð Hægt að nota kveikjurnar frá Herdísi Egilsdóttur. Það kemur saga útúr mér Það eru mjög góðar leiðbeiningar í bókinni. Þar eru spurningar eftir hverja sögu sem er gott að spyrja þau um eftir að búið er að lesa söguna. Kenndur er einn stafur á viku þar til eftir áramót. Dæmi um kennslu
á hljóði og bókstaf. Lesa líka
úr bókinni Það kemur saga útúr
mér og fara yfir spurningarnar með þeim.
Hérna er
sagan um Nóra og Sólu sem eru sögupersónur
í Listin að lesa og skrifa. Ljósálfurinn
og dvergurinn Einu sinni var lítill ljósálfur (Sjá
mynd í Vinnubók 1, bls. 2–3) sem bjó í
fallegri skýjahöll hátt á himni. Litli ljósálfurinn
hét Sóla. Sóla ljósálfur á
gullakistu sem hefur að geyma mörg leikföng, myndir og
nokkra stafi. Sóla er mjög glaðlynd og kát að
eðlisfari og hefur afar gaman af því að leika sér
að gullunum sínum. Hún hefur búið til söngva
um stafina sína og syngur stafasöngvana á hverjum
degi. Einhverju sinni er Sólu sagt frá því
að niðri á jörðu sé að finna fleiri
stafi en hún á í fórum sínum og þar
sem Sóla ljósálfur er ákaflega forvitin
ákveður hún að fara í heimsókn til
jarðar í leit að fleiri stöfum. Sóla setur
stafina sína í poka sem mamma hennar hafði gefið
henni og svo heldur hún af stað í átt til jarðar.
Eftir langa ferð kom Sóla litla ljósálfur í
sérkennilega hamraborg. En hvað þetta var skemmtilegur
staður! Sóla litla hleypur milli klettanna sem eru af öllum
stærðum og gerðum, þar er meira að segja stuðlaberg.
Sóla litla ljósálfur verður ekki mannaferða
vör og sér ekkert kvikt nema nokkur fiðrildi á
sveimi hér og þar. Allt í einu berast henni til
eyrna undarleg hljóð. Hvað er þetta? Sóla
leggur við hlustir. Það var eins og einhver sé
að smíða. Sóla gengur varlega í áttina
að hljóðinu og undrun hennar er mikil þegar hún
sér inni í einum hamrinum lítinn dverg sitja við
smíðar. Allt um kring gefur að líta fallega smíðaða
hluti og einhver tákn sem Sóla hefur aldrei séð
áður. Sóla verður svo hugfangin af hlutunum að
hún kallar upp yfir sig í gleði: – En hvað
þetta er fallegt! Dvergurinn sem situr niðursokkinn við
störf sín hrekkur við, snýr sér að
Sólu og spyr: – Hver ert þú og hvað ert
þú að gera hérna? Nú verður Sóla
litla dálítið feimin og svarar hikandi: – Ég
heiti Sóla ljósálfur. Ég á heima
í skýjahöll hátt á himnum. Ég
á hér í pokanum mínum nokkra stafi en mér
var sagt að á jörðinni væri að finna fleiri
stafi og ég er komin til að leita að þeim. –
Komdu sæl, Sóla, ég heiti Nóri og bý
ásamt fleiri dvergum hér í hamraborginni. (Úr
Mímisbrunni, Gylfaginning, bls. 97, sjá um bústaði
álfa og dverga) Eins og þú sérð er ég
að smíða staf. Átt þú svona staf?
Nóri sýnir Sólu stafinn sinn. Hún skoðar
staf dvergsins vel og vandlega en hristir svo höfuðið.
– Nei, svarar hún. Síðan opnar hún pokann
sinn og hellir öllum stöfunum sínum á gólfið
og bætir við: – Ég á bara þessa.
Dvergurinn skoðar stafina hennar Sólu og segir svo: –
Þínir stafir eru ólíkir mínum stöfum.
– Já, satt segirðu, segir Sóla. Eftir hverju
smíðar þú stafina þína? spyr hún
svo forvitin. – Sástu ekki fiðrildin sem sveima hér
allt um kring? spyr Nóri. – Jú, ég sá
nokkur fiðrildi en veitti þeim enga sérstaka athygli,
svarar Sóla. – Þá hefur þú ekki
séð að á baki fiðrildanna eru stafir. Mér
fannst þeir svo fallegir að ég smíðaði
eftir þeim. – En hvað það er skemmtilegt að
til skuli vera fiðrildi með stöfum, sagði Sóla.
En veistu nokkuð hvað fólkið á jörðinni
gerir við svona stafi? – Já, svarar Nóri, stöfunum
er raðað saman í orð sem sett eru í bækur.
Ég á reyndar eina bók en hún er því
miður alveg tóm. – Það er nú leiðinlegt,
segir Sóla vonsvikin. – Já en veistu bara hvað,
segir Nóri. Um daginn þegar ég var að elta eitt
fiðrildið þá flaug það inn um glugga
á skóla einum hér í nágrenninu og
þá sá ég konu vera með bók sem
var ekki tóm. Hún var að tala við börnin
í skólastofunni og sagði að þau ættu
að læra að lesa og búa til orð úr stöfunum.
– En hvað það hlýtur að vera skemmtilegt,
segir Sóla litla og ljómaði. Mikið væri
gaman ef við gætum líka lært að lesa og búa
til orð sem við gætum sett í bókina þína.
– Já, það væri gaman, segir Nóri,
en ekki getum við bara ætt inn í skólann og
truflað kennsluna, finnst þér það? spyr Nóri.
– Nei, það væri ekki gott, svaraði Sóla,
en hvað getum við gert? Litli ljósálfurinn og
dvergurinn hugsa sig um dálitla stund. Allt í einu glaðnar
yfir Nóra og hann segir: – Ég veit. Við getum
brugðið yfir okkur huliðshjálminum mínum og
laumast inn í kennslustofuna og lært að lesa með
krökkunum. – Já, það er góð hugmynd
og svo getum við kannski kennt krökkunum stafasöngvana,
segir Sóla. – Stafasöngva? spyr Nóri undrandi.
Hvað er nú það? – Syngur þú
ekki stafasöngva með þínum stöfum? spyr Sóla.
– Nei, það er ekki svo gott að syngja stafina mína,
segir Nóri. En leyfðu mér að heyra einn stafasönginn
þinn. Sóla verður upp með sér þegar
hún syngur stafasöng fyrir Nóra. Þegar hún
hefur lokið söngnum segir hún: – Ég gæti
kannski sungið stafasöngvana í eyru kennarans ofur lágt.
– Já það líst mér vel á,
segir Nóri. Og svo tek ég stafina mína með,
bókina mína og ef til vill orðaspjöldin sem frændi
minn kom með fyrir stuttu og gaf mér. Heyrðu, mætti
ég kannski geyma þetta í pokanum þínum?
– Já, já, svarar Sóla. Þú mátt
meira að segja eiga pokann með mér. – Þakka
þér fyrir, segir Nóri, og þá mátt
þú eiga bókina með mér. Síðan
tekur hann brosandi í hönd Sólu og bætir við:
– Jæja, komum okkur nú af stað. Jæja krakkar,
svona byrjar ævintýrið um Sólu litlu ljósálf
og dverginn hann Nóra. Það væri gaman ef þið
gætuð hjálpað þeim að safna orðum
í bókina þeirra og ef til vill gætuð þið
byrjað á því fljótlega.
|
||||||
A5
blað brotið til helminga |
síðan
aftur annan helminginn |
blaðið
ætti að líta svona út |
||||
Bókstafir |
Hljóðaspjald Skjámyndir Herdísar Egilsdóttur |
Festa
hljóðið |
Saga |
Verkefni og hugmyndir að verkefnum aem unnin eru jafnt og þétt yfir veturinn |
||
Í
- í |
|
|
Ína
var með ýlustrá og þegar hún blés
í ýlustráið heyrðist í í
í í. Stráið slitnaði og þá
heyrðist ekki meira í í í í í. Í
í |
|
|
|
Ó - ó |
|
Óli
var úti á róló. Hann heyrði í
smiðunum sem voru að smíða hótel við hliðina
á róló. Óli fór að kíkja
á smiðina. En þá vildi svo illa til að einn
smiðurinn sem var uppi á annarri hæð missti spýtu
sem lenti á höfðinu á Óla. Óli
gólaði óóóóóó Hann
flýtti sér heim til pabba og mömmu. Ný stafa saga samin af 5 ára teymi veturinn 2023 - 2024 Ó ó Óli og Ólöf voru að hjóla
í skólann, sólin skein. Þau hjóluðu
á ó-ó-ó-ó-ógnarhraða en
Ólöf var svo óheppin að hún datt óvart.
Þá heyrðist ó-ó-ó í Ólöfu.
|
Ó Ó
orð |
Trén á
haustin |
||
S
- s |
Siggi
sjóræningja strákur var að sigla í sjóræningjaskipinu
með pabba sínum og mömmu. Þegar hann sá
tvær slöngur synda saman í sjónum. Hann heyrði
þær segja eitthvað! Ný
stafa saga samin af 5 ára
|
|
Sjóræningja partý |
|||
Á - á |
|
Álfadísin
Álfhildur á fallegan hatt. Hann lítur út eins
og Á. |
Búa til álfa, álfabekk |
Álfapartý |
||
L - l
|
Þið
þekkið öll hana Línu Langsokk er það ekki? Einn dag voru sokkarnir hennar orðnir svo skítugir að hún þurfti að þvo þá. Hún var rétt búin að hengja sokkana upp á snúru þegar Tommi og Anna komu til hennar. Tommi sá sokkana á snúrunni og fór að skellihlæja hann sá nefnilega að sokkarnir voru eins og bókstafir. Þeir voru eins og stóra L og litla l. Þetta fannst Önnu og Línu líka fyndið og þau hlógu öll og sungu L L L Lína segir Llllllll |
|||||
A - a |
|
Ari
og Anna voru í afmæli hjá afa og ömmu. Amma bauð
þeim að tjalda gamla tjaldinu þeirra úti í
garði. Afi hjálpaði þeim að tjalda. Þegar
Anna skoðaði tjaldið hans afa sá hún að
tjaldið var eins og A. AAAAAA flott tjald sagði Anna. Það er eins og húsið ykkar ömmu. |
||||
I - i |
Inga
og Indriði voru í leiknum yfir. Þau kölluðu yyyyyyyyfir um leið og þau hentu boltanum. Þau voru svo óheppin að boltinn festist í reykháfnum. |
Búa til Indjána band með
fjöður. Bandið er úr pappírsrenning sem þau teikna mynstur á. Fjöður – búa til úr pappír eða fá fjaðrir í myndmennt. Indjánapartý ...... |
Vinna bls. 7 í Kátt er í kynjadal - mynstur | |||
R - r |
Raggi risaeðla ratar ekki heim til sín. Hann á heima í rrrrrrrisa stóru fjalli. Í kringum hann eru mörg stór fjöll. Rósi vinur ragga hitti hann við tjörnina og sgði honum að fjallið hans ragga væri eins og stóra R. Þeir fóru að leita að fjalli sem er eins og R og liggur á hliðinni, Þarrrrna er Rrrrrr fjallið þitt sagði Rósi og benti á stórt fjall. |
|
||||
og |
Skoða líka hvað sagt er í bókinni Það kemur saga útúr mér.
|
Þessi leið er úr
kennsluleiðbeiningum
Listin að lesa og skrifa.
|
||||
ekki |
Mig langar svo til að fá
nýtt orð hjá Óra bróður þínum,
sagði Sóla eitt sinn þegar þau Nóri voru á
leiðinni í skólann. Ég er alveg búin að
læra orðið og. Nú langar mig að læra nýtt
orð. – Já, við skulum fara til hans, sagði Nóri.
Það glaðnaði yfir Óra þegar hann sá
gestina. – Jæja, er ykkur farið að langa í nýtt
orð? spurði hann brosandi. – Já, ég var svo
fljót að læra og -orðið, sagði Sóla.
Nú langar mig í nýtt. – Hér er eitt, sagði
Óri, og lyfti upp nýju orðaspjaldi. Hvernig líst
ykkur á það? Þegar Sóla leit á það
varð hún dálítið vandræðaleg á
svipinn. – Líst þér ekki á nýja
orðið, Sóla mín? spurði Óri hlýlega.
– Æ, það er svo stórt, ég get örugglega
ekki lært það. – Það er auðvitað
aðeins stærra en litla orðið sem ég gaf þér
um daginn, sem þú varst svo fljót að læra
en þú verður örugglega líka fljót að
læra þetta, sagði Óri. Og svo varstu rétt
áðan að segja nýja orðið. – Var ég
að segja það! Hvað sagði ég þá?
spurði Sóla undrandi. – Þú sagðir „Ég
get örugglega ekki lært það“. – Þegar
Sóla heyrði þetta glaðnaði aftur yfir henni en
Óri hélt áfram: – Nú skal ég segja
ykkur söguna af því hvernig ég lærði
þetta orð. Sjáið hvernig það lítur
út. Óri sýndi Sólu og Nóra tóma
kassa svona eins og þessa (kennari sýnir börnunum kassa,
aðlagaða orðinu ekki á töflu). Ég hef gaman
af að teikna bíla og mér fannst orðið passa svo vel inn í kassa sem líkjast bíl að lögun. – Er orðið þá bíll? spurði Sóla forvitin. Óri skellihló. Nei, ljósið mitt, þú sagðir ekki bíll áðan, sagði Óri. – Hvað er þá nýja orðið? spurði Sóla. – Nýja orðið er ekki sagði Óri. – Ekki, sagði Sóla. – Ekki, sagði Nóri. – Já, ekki, sagði Óri. – En hvernig eigum við að muna að orðið ekki sem líkist bíl er orðið ekki? spurði Sóla. – Jú, hugsaðu um það sem bíll má ekki gera. – Bíllinn má ekki klessa á, sagði Sóla. – Bíllinn má ekki keyra of hratt, sagði Nóri. – Bíll má ekki fara yfir á rauðu ljósi, sagði Sóla. – Já, það er hárrétt: Hann má ekki klessa á, hann má ekki keyra of hratt og hann má ekki fara yfir á rauðu. Meðan þú ert að æfa þig seturðu orðið ekki inn í bílinn og þá verðurðu fljót að læra það. Þegar Sóla og Nóri höfðu þakkað fyrir sig héldu þau glöð í bragði með nýja orðið sitt í skólann. Vonandi gengur þeim vel að læra orðið ekki. Vonandi gengur ykkur, krakkar mínir, líka vel að þekkja nýja orðið ykkar ekki þegar þið sjáið það aftur. |
|||||
Ú - ú |
Úlli úlfur var úti að leika sér í feluleik. Hann leitaði og leitaði að vini sínum unganum Úlfari. Úlli heyrði eitthvað þrusk. Hann fór að hlusta betur. Hann heyrði ú ú ú ú. Hann hélt áfram að leita. Úlli sá pott, hann sá að lokið á pottinum hreyfðist og upp kom Úlfar ungi sem sagði ú ú ú ú. Úlli hjálpaði Úlfari upp úr pottinum. | |||||
M - m |
Malla mús á
heima í Ísaksskóla. Hún er stolt af bókstafnum
sínum M. Einn dag fékk hún að fara í ferðalag með krökkunum í bekknum sínum. Þau fóru í heimsókn á bóndabæ. Þar sáu þau kýr. Malla hlustaði vel og heyrði kúnna baula mmmmmuuu. Vá hún segir m — mmmmu sagði Malla mús. |
|||||
U - u |
Una uglu ungi átti
heima hátt uppi í tré. Mamma hennar Unnur hafði flogið til að leita að mat handa henni. Una var hrædd í myrkrinu og kallaði á mömmu sína u uuuu U uuuu. Stuttu seinna kom mamma með mat handa Unu og hún hætti að vera hrædd. |
|||||
V - v |
Villi og Vala heyrðu
vespuna suða v-v-v er hún sveif á stóru vængjunum
sínum milli vorblómanna. Villi var með krukku og veiddi
vespuna. (Ástrós og Guðbjörg sömdu þessa sögu) |
|||||
ég |
||||||
E - e |
||||||
að | ||||||
O
- o |
Olga var að moka holu.
Hún sá Olla orm í holunni. Nei O o o o o o o Olli ormur sagði Olga hissa. Hún tók Olla orm og bað hann að búa til O úr sér af því að hún er að læra um o. Olli kom sér fyrir á ferhyrning og hringaði sig í o fyrir Olgu. Sjáðu mig sagði Olli nú er ég eins og O. |
|||||
N - n |
Nanna norn á heima
í Nornabæ. Hún á nornakúst og kött
sem heitir Nói. Nanna kann að búa til nornadrykk sem henni og Nóa finnst svo góður. Nanna fékk nokkrar Nornir í heimsókn. Hún blandaði nornadrykkinn og gaf þeim. Þær sögðu allar nnnnnnnnammi. Góður drykkur hjá þér Nanna. |
|||||
Æ - æ |
Ævar og Æsa
eiga dýr. Æsa á ær en Ævar á litla
skjaldböku. Æsa var að skoða skjaldbökuna hans
Ævars þegar hún missti hana. Æ ææææææ
sagði ævar ég vona að hún hafi ekki brotnað.
Þegar Æsa sá skjaldbökuna á gólfinu
sá hún að hún var eins og litla æ |
|||||
Sagði |
Hugmynd að kynningu
á orðinu „sagði“ Þegar Sóla var
búin að læra orðið ekki langaði hana í
nýtt orð. – Þú ert bara farin að safna
orðum eins og Óri bróðir, sagði Nóri.
– Já, er það ekki í lagi, mér þykir
líka gaman að safna orðum sagði Sóla. –
Jú, það er í lagi, sagði Nóri. Við
skulum skreppa til Óra bróður og sækja nýtt
orð. Óri varð glaður þegar hann sá gestina.
– Langar þig í nýtt orð Sóla mín?
spurði hann. – Já, sagði Sóla og það
má vera stærra en það sem ég fékk
síðast. – Hér er eitt, sagði Óri og
sýndi henni orðið sagði. – Þetta er nú
svolítið skrýtið orð, sagði Sóla.
Hvernig getur þú hjálpað mér að muna
það. – Ég ætla að byrja á því
að teikna kassa sem líkist pallbíl, þá
kemur það brunandi til þín í hvert sinn
sem þú þarft að nota það, sagði Óri.
Óri sýndi Sólu og Nóra kassa sem leit út
eins og pallbíll (kennari teiknar kassaform sem er aðlagað
orðinu sagði á töfluna). Inn í þennan
bíl læt ég nú nýja orðið, sagði
Óri. Þetta er orðið – Notum við þetta
orð mikið? spurði Sóla. Já, við notum þetta
orð mjög oft, sérstaklega þegar við lesum eða
segjum sögur, sagði Óri. – Mér finnst þetta
nú svolítið flókið orð, sagði Sóla
þegar Óri hafði lokið við að skrifa orðið
inn í pallbílinn. Hvernig á ég að muna
að þetta orð er sagði? – Jú, hugsaðu
þér að pallbíllinn geymi þetta orð en
sitt hvorum megin við orðið sagði eru önnur orð.
Sjáðu. Óri skrifaði setninguna: „Ari á
ís, sagði Ása“ á blað (kennari skrifar
hana á töflu). „Sóla sá að hún
gat lesið allt nema orðið sagði. – Nú, skil
ég, sagði Sóla. Ég þarf bara að læra
orðið sagði og þá get ég lesið svona
setningar. Já, og kannski geturðu líka búið
til litlar setningar utan um orðið sagði. Við skulum reyna.
Óri, Nóri og Sóla fóru að raða saman
orðum og búa til setningar utan um nýja orðið
í pallbílnum: Ás, sagði Sóla. Lás,
sagði Nóri. Ól, sagði Sóla. Sól, sagði
Nóri, og svona héldu þau áfram þangað
til þau voru búin að læra orðið sagði. |
|||||
J |
Jólasveinarnir voru
að koma til byggða. Á leiðinni hrapaði einn þeirra
niður í gil. J j j j j j jólasveinn kallaði Giljagaur og rétti jólasveininum stafinn sinn og dró hann upp. |
|||||
F |
Fía fiðrildi
er falleg á litin. Fía er forvitin og flýgur um himininn.
Einn dag sá hún risa stórt og fallegt fiðrildi.
Hún sá að það var fast við band. Bandið
og vindurinn feyktu stóra fiðrildinu til og frá . Nei
bíddu við hugsaði Fía fiðrildi. Þetta
er ekki fiðrildi þetta er ffffffff flugdreki. |
|||||
É |
||||||
H |
Halli á heima í höll. Í höllinni búa líka Hjalti og Halla. Þau eiga öll hesta. Halli fékk hálsbólgu og þurfti að vera inni. Hann horfði á Hjalta og Höllu út um gluggann. Hann andaði á gluggann hhhhhh Þá kom móða á gluggann. Hann teiknaði H á gluggann. Í gegnum h sá hann Hestinn sinn Hrapp. Halli blístraði á Hrapp. Hesturinn heyrði í honum og hneggjaði íhihihih. |
|||||
T |
Tóti tröllastrákur
og vinkona hans Tinna tröllastelpa eiga heima í Tindafjöllum. Í risa stórum helli. Þau eiga stóra klukku. Það heyrsit hátt í henni. Tikk, takk, tikk, takk. Pabbi þeirra fer stundum út á sjó að veiða fisk á trillunni sinni. Það heyrist t t t t t t t í trillunni hans. |
|||||
G |
Litla geitin sagði
við geitamömmu “ég vil fara yfir brúnna grasið
er miklu grænna þar”. Geitamamma sagði að þau
gætu ekki farið yfir brúnna af því að
stóra tröllið byggi undir brúnni og myndi éta
þau ef þau færu yfir. Þau ákváðu
samt að prufa að fara yfir brúnna. Fyrst fór Litla
geitin. Tripp trapp tripp trapp... |
|||||
ð |
Daði á afmæli
hann bauð vinum sínum í afmælisveislu. Vinir hans
gáfu honum Hróar hattar hatt að gjöf og boga og
örvar. Hatturinn líktist lita ð og boginn og örvarnar
líktust stóa Ð. Ðððððððððð |
|||||
Ö
|
Ökubuska þurfti
að vinna öll verkin á heimilinu sínu. Pabbi hennar
var dáinn og stjúpan hennar var leiðinleg við hana. Prinsinn bauð öllum stúlkunum í ríkinu á ball því hann var að leita sér að konu. Öskubuska mátti ekki fara á ballið hún átti að vera heima og vinna húsverkin. Þegar allir voru farnir á dansleikinn kom álfamær t il hennar og galdraði grasker sem hestvagn....... |
|||||
B
|
Bóbó bangsi
á afmæli. Hann er búinn að bjóða vinum
sínum í afmæli. Bóbó skreytti húsið með blöðrum. Þegar vinir hans komu sú þeir blöðrurnar þær voru sérkennilegar í laginu. Þær voru eins og stóra B og litla b BBBBBBBBBB sagði Bóbó |
|||||
Yý
|
Ylfa og Ýmir eru
systkini. Þau fóru til ömmu sinnar. Þau fóru
yfir brú. Í ánni sáu þau ýsu.
Þeim finnst gaman að syngja. Það eru stórar
dyr á húsinu hennar ömmu. Það er lykill í
skránni á hurðinni. Amma kyssti krakkana þegar
hún sá þau. Þau gáfu henni mynd af sér.
|
|||||
Þ |
||||||
K |
Krummi krunkar og flýgur
uppá háan klett þar sem hann er með hreiður.
Á sjónum sá hann eitthvað skrýtið
fljóta. Hann flaug af stað og krúnkaði Krúnk, krúnk, krúnk. Þegar hann kom nær sá hann að þetta var korkur sem var eins og K í laginu. Hann fór með “Kið” upp í hreiðrið og sýndi ungunum sínum. Hann kenndi þeim að segja K k k k k k k
|
|||||
D |
D |
Dóri er drekasnáði
sem á heima á Drekaeyju. Hann dansaði af kæti þegar drekasnáðarnir vinir hans ákáðu að fara í drekaflug yfir eyjuna þeirra í ransóknar leiðangur. Þeir ætluðu að leita að demöntum og allavega dóti. Þeir byrjuð á að leita djúpt inni í skóginum. Þar fundu þeir dós, drykk, dollu og gamlar dökkar dyr. En vinirnir fundu engan demant. |
||||
au |
||||||
P |
Það var einsu sinn lítil prinsessa
og lítill prins em voru að poppa. Það heyrðist
pppppppp í poppinu þegar það poppaðist. Eða Það var einsu sinn lítil prinsessa og lítill prins em voru að baka piparkökur. Litli prinsinn missti piparinn út í deigið. Prinsessan smakkaði piparkökuna henni fannst hún mjög vond og skyrpti piparkökunni út úr sér pppppppppppp. |
|||||
ei
- ey |
||||||
x og z |
||||||