Þessi texti er af fræðsluvef þjóðleikhússins
Leiklist í skólastofunni
Eftirfarandi er hægt að vinna með hvaða ævintýri eða sögu sem er. Við göngum út frá ævintýrinu um eldfærin.
Það er alltaf gott að byrja á leik, til dæmis Lykla-Pétri.


Lykla-Pétur: Allir sitja á stólum í hring nema einn situr á stól í miðjunni með bundið fyrir augun. Undir stólnum hans er lyklakippa. Einn sjálfboðaliði er beðinn um að standa hljóðlega upp og reyna að ná lyklunum undan stólnum án þess að það heyrist til hans. Ef Lykla-Pétur heyrir hljóð og bendir í áttina sem það kom úr og hittir á sjálfboðaliðann þá sest sjálfboðaliðinn aftur og annar fær að spreyta sig. Tilbrigði við þennan leik og gott fyrir vinnu með Eldfærin er að ímynda sér að allir í hringnum séu tindátar en í miðjunni sitji hundur sem muni glefsa í hvern þann sem heyrist í. Til að gera leikinn enn meira spennandi má láta þann í miðjunni fá upprúllað blað sem hann á að dangla í viðkomandi, sjálfboðaliðinn er ekki úr fyrr en Lykla-Pétur hittir hann. Einnig mætti leika leikinn þannig að sá sem situr í miðjunni er kóngurinn og lyklarnir eru að turninum sem prinsessan er læst inni í.
.
Eftir leikinn er gott að spyrja nemendurnar að hverju þeir haldi að lyklarnir gangi og hvernig tindátanum líði, hvort hundurinn sé hættulegur osfrv. Þetta er hugsað sem kveikja að ævintýrinu, til að vekja áhuga nemendanna á því sem koma skal.
Næst les kennarinn ævintýrið fyrir nemendurnar og spjallar um efni þess. Í næsta tíma endursegir * kennarinn krökkunum ævintýrið– allir sitja saman í hring á stólum eða gólfi. Kennarinn heldur á galdrastaf eða stjórnsprota og í hvert sinn sem hann kynnir persónu, dýr eða hlut til sögunnar mega þeir sem vilja fara inn í hringinn og leika viðkomandi, rétta upp hönd og kennarinn bendir með stafnum á þann sem fær hlutverkið. Kennarinn heldur áfram að segja söguna og nemendur leika það sem hann segir án orða. Þegar kennaranum finnst fyrsta hollið hafa leikið nóg gefur hann merki með sprotanum um allir eigi setjast og nýir sjálfboðaliðar fá að spreyta sig. Kennarinn hjálpar til með því að gefa góðar leiðbeiningar- segir til dæmis; “tindátinn gekk varlega inn dimm göngin og þreifaði með höndunum eftir hurð” frekar en bara “tindátinn gekk inn göngin” Með eldri eða vanari krökkum er hægt að leyfa þeim að tala fyrir karakterana líka þegar það á við.

Kortlagning: Skiptið nemendum upp í smærri hópa og látið þá kortleggja ævintýrið. Hver hópur fær stórt blað og liti og eiga að teikna upp staðina sem skipta máli fyrir söguna. Í lokin er hægt að bera saman útkomuna. Þetta reynir á samvinnu og það að ná samkomulagi. Áherslan ætti ekki að vera á fallega teikningu heldur að allir í hópnum séu sammála um helstu staði og geti sameinast um lýsingu á þeim. Að vísu væri alveg hægt að útbúa stóra veggmynd þar sem hver hópur fengist við ákveðinn stað í ævintýrinu og útfærði eftir sínu höfði- persónurnar væru hafðar með og jafnvel smá texti.

Hljóðmynd
Kennarinn velur einn stað í ævintýrinu -út frá myndunum til dæmis – og ræðir við nemendur hvaða hljóð gætu heyrst þar. Niðri í göngunum; heyrist kannski leki einhversstaðar? Urr í hundi? Brak í skóm tindátans? Eða í fangelsinu; heyrast stunur og óp annarra fanga? Hringl í keðjum? Væl í uglum? Fugalsöngur inn um gluggann? Kennarinn skiptir nemendum upp í hópa og hver hópur fær sitt hljóð að hugsa um og mögulega einhver hljóðfæri eða eitthvað sem hægt er að búa til hljóð með. (Það má líka bara nota eigin rödd!) Kennarinn fer svo í hlutverk tindátans og segir frá um leið og hann gefur hópnum sem á hljóð í það og það sinn, bendingu. “Tindátinn sat lengi við gluggann og hlustaði á fuglasönginn (gefur fuglahópnum bendingu um hvenær hann á að byrja og enda) skyndilega heyrði hann væl og óp hinna fanganna” osfrv. Nemendur eru bæði áhorfendur og leikarar í þessari stuttu senu og verða að vera með á því að láta ekkert í sér heyra nema þegar kennarinn gefur bendingu. Þeir þurfa að bera virðingu fyrir hinum hópunum. Þetta tekst betur því oftar sem þetta er reynt. Það getur hjálpað að minnka ljósin og það eykur einbeitinguna ef hóparnir vita ekki fyrirfram í hvaða röð kennarinn biður hópana um hljóð.
Svipaða senu mætti vinna með hreyfingum: Athuga dýrin í skóginum, hundana, nornina – finna hreyfimunstur fyrir konungsfólkið, fangana osfrv. og láta allt lifna þegar tindátinn gengur um skóginn.

Kyrrmyndir
Skiptið nemendum upp í hópa og biðjið þá að ræða í hópunum um óþægilegu/hættulegu augnablikin fyrir tindátann og sýna eitt augnablik með kyrrmynd þar sem allir í hópnum taka þátt. Kyrrmyndin á að sýna greinilega hvers vegna augnablikið er óþægilegt fyrir tindátann. Kennarinn gengur á milli og hjálpar hópunum að ná fram merkingunni með kannski smávægilegum breytingum eins og augnaráði eða fjarlægð milli persóna. Þegar allir hópar eru tilbúnir sýna þeir sína mynd einn af öðrum og um leið eru áhorfendur spurðir hvað þeir lesi í myndina og hvernig þeir sjái að þetta sé óþægilegt augnablik. Eins og alltaf í leiklist er mikilvægt að krakkarnir geti treyst hverjir öðrum og að gagnrýnin sé uppbyggileg.


* Fyrir kennarann :

Lestu söguna – oftar en einu sinni, hugsaðu um heildarbygginguna
Lærðu plottið – hvað verður að vera með, hverju má sleppa? Skipta smáatriði eins og nöfn máli? Geturðu lært þau?
Þróaðu persónurnar- Hvað persónur/dýr skipta máli í sögunni? Hvernig sérð þú þær fyrir þér? Geturðu lýst þeim? Hafa þær einhver sérkenni?
Bættu við smáatriðum- Endurlestu söguna, eru einhverjar setningar sem lýsa andrúmsloftinu vel? Eru staðir í sögunni sem skipta máli? Geturðu lýst þeim?
Prófaðu að segja söguna – Æfðu þig á fjölskyldu eða vinum. Mundu að allir vilja heyra sögur – líka þína!